Δύο νέες νομικές οντότητες έχουν θεσμοθετηθεί με την τελευταίο νόμο 5037 του 2023 (ΦΕΚ 78Α/28-3-2023): Οι Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ), οι οποίες έρχονται να αντικαταστήσουν ουσιαστικά τις Ενεργειακές Κοινότητες του ν. 4513/2018 που γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Ο νέος νόμος έρχεται να θεραπεύσει την στρεβλή χρήση των Ενεργειακών Κοινοτήτων του νόμου 4513/2018.
Βασικές Διαφορές
Οι δύο νέες οντότητες έχουνε μερικά κοινά χαρακτηριστικά, γεγονός που οδηγεί σε σύγχυση. Οι ΕΚΠ έχουν μεγαλύτερο πεδίο αλλά κα χώρο δράσης σε σχέσεη με τις ΚΑΕ. Συγκεκριμένα οι βασικές τους διαφορές είναι:
Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας | Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών | |
Χώρος δραστηριότητας | Σε μία περιφέρεια | Σε μία ή περισσότερες περιφέρειες |
Σταθμοί παραγωγής | Τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) συν ένα (1) των μελών έχουν εγγύτητα στην περιοχή όπου η Κ.Α.Ε. ασκεί τις δραστηριότητές της και αναπτύσσει το έργο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας | Σε οποιαδήποτε περιφέρεια |
Υποχρεωτικώς ένα από τα ακόλουθα αντικείμενα δραστηριότητας | Παραγωγή, κατανάλωση, αποθήκευση και πώληση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας | Παραγωγή, κατανάλωση, αποθήκευση και πώληση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλα και διανομή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, σωρευτική εκπροσώπηση, παροχή ευελιξίας και εξισορρόπησης, καθώς και παροχή υπηρεσιών ενεργειακής απόδοσης, φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και άλλων υπηρεσιών ενέργειας στα μέλη της. |
Εγγυητικές επιστολές – Τέλη | Εξαίρεση από υποβολή Εγγυητικής Επιστολής Βεβαίωσης Παραγωγού του άρθρου 11Α του ν. 4685/2020 και Εγγυητικής Επιστολής του άρθρου 6 του ν. 4951/2022, καθώς και από την καταβολή τέλους υποβολής αίτησης για Βεβαίωση Παραγωγού και Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης Το Τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης, καθώς και το Τέλος Παράτασης Εγκατάστασης και Δέσμευσης Ηλεκτρικού Χώρου μειώνονται κατά πενήντα τοις εκατό (50%) |
Αστικοί Συνεταιρισμοί
Και οι δύο είναι αστικοί συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986 (Α’ 196) με αντικείμενο την άσκηση των δραστηριοτήτων που προβλέπονται.
Αμφότερες έχουν σκοπό το οικονομικό κέρδος, αλλά να προσφέρουν περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό όφελος στα μέλη τους και στις τοπικές περιοχές δραστηριοποίησής τους.
Μέλη
Και οι δύο μπορούν να έχουν μέλη τους :
- φυσικά πρόσωπα συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων υπαλλήλων
- Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού
Πέραν των ανωτέρω, οι ΚΑΕ μπορούν να έχουν σαν μέλη τους Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (Μ.Μ.Ε.) και αν ισχύει αυτό μπορεί να έχουν ως μέλη αγροτικούς συνεταιρισμούς και αστικούς συνεταιρισμούς του ν. 1667/1986 (Α’ 196) ή/και επιχειρήσεις που ανήκουν σε Ο.Τ.Α α’ και β’ βαθμού καθώς και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Από την άλλη οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών, πέρα των φυσικών προσώπων, μπορούν να έχουν ως μέλη τους
- Επιχειρήσεις που ανήκουν σε Ο.Τ.Α α’ και β’ βαθμού
- νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου,
- αγροτικούς συνεταιρισμούς και αστικούς συνεταιρισμούς του ν. 1667/1986 (Α’ 196)
Και στις δύο οντότητες, ο ελάχιστος αριθμός μελών είναι τριάντα (30) μέλη, υπό την επιφύλαξη των ακολούθων:
- είκοσι (20) μέλη, αν έχει έδρα σε δήμο νησιωτικής περιοχής με πληθυσμό κάτω από τρεις χιλιάδες εκατό (3.100) κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή,
- δεκαπέντε (15) μέλη, σε περίπτωση που συμμετέχουν τουλάχιστον δεκαπέντε (15) Μ.Μ.Ε. για τις ΚΑΕ, και δεκαπέντε (15) νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου για τις ΕΚΠ
- τρία (3) μέλη, αν συμμετέχει τουλάχιστον ένας (1) Ο.Τ.Α α’ ή β’ βαθμού και τα άλλα δύο (2) μέλη είναι είτε επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α α’ ή β’ βαθμού, είτε Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού.
Και στις δύο οντότητες, κάθε μέλος μπορεί να κατέχει πέραν της υποχρεωτικής συνεταιριστικής μερίδας και μια ή περισσότερες προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες, με ανώτατο όριο συμμετοχής στο συνεταιριστικό κεφάλαιο, είκοσι τοις εκατό (20%), με εξαίρεση τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού και επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, οι οποίοι μπορούν να συμμετέχουν έκαστος στο συνεταιριστικό κεφάλαιο με ανώτατο όριο το σαράντα τοις εκατό (40%), ενώ κάθε μέλος, ανεξαρτήτως του αριθμού των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχει, συμμετέχει στη γενική συνέλευση με μία (1) μόνο ψήφο.
Τα μέλη των Κ.Α.Ε. και των Ε.Κ.Π. δεν μπορεί να είναι μέλη σε άλλη αντίστοιχα Κ.Α.Ε. ή Ε.Κ.Π που δραστηριοποιείται στην ίδια περιφέρεια. Εξαίρεση αποτελούν Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και επιχειρήσεις που ανήκουν κατά εκατό τοις εκατό (100%) σε Ο.Τ.Α α’ και β’ βαθμού όπου μπορούν να συμμετέχουν σε περισσότερες από μια Κ.Α.Ε ή αντίστοιχα Ε.Κ.Π. καθώς και αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να συμμετέχουν σε μια ή περισσότερες Κ.Α.Ε ή αντίστοιχα Ε.Κ.Π. ως μέλη, ανεξαρτήτως αν στην ίδια Κοινότητα συμμετέχουν και μέλη που ανήκουν στον ίδιο αγροτικό συνεταιρισμό.
Μέλη που συμμετέχουν σε Ενεργειακές Κοινότητες του ν. 4513/2018 (Α’ 9) έχουν δικαίωμα συμμετοχής τόσο σε Κ.Α.Ε όσο και σε Ε.Κ.Π.
Πλεονάσματα χρήσης
Και οι δύο οντότητες, υποχρεούνται από τα πλεονάσματα έκαστης χρήσης να έχουν:
- τουλάχιστον το δέκα τοις εκατό (10%) για τον σχηματισμό του τακτικού αποθεματικού.
- τουλάχιστον εβδομήντα τοις εκατό (70%) παραμένουν, υπό τη μορφή έκτακτων ή ειδικών αποθεματικών και διατίθενται, με απόφαση της γενικής συνέλευσης
- Μετά την αφαίρεση των προαναφερθέντων αποθεματικών μπορούν να διανέμουν στα μέλη τους τα πλεονάσματα χρήσης, αν υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο καταστατικό
Δραστηριότητες
Οι διαφορές τους είναι στις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτύσσουν, με τις δραστηριότητες των ΕΚΠ να είναι υπερσύνολο αυτών της ΚΑΕ
Συγκεκριμένα οι δραστηριότητες ΚΑΕ μπορεί να είναι
- εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από σταθμούς Α.Π.Ε. σταθμούς Α.Π.Ε. με αποθήκευση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των μελών τους, των καταναλωτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ιδιοκτησίας της Κ.Α.Ε.,
- διαχείριση, ιδίως συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, αποθήκευση ή διάθεση πρώτης ύλης για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα ή βιορευστά ή βιοαέριο ή βιομεθάνιο ή μέσω ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων,
- εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης νερού με χρήση Α.Π.Ε.,
- προσέλκυση κεφαλαίων για την πραγματοποίηση επενδύσεων αξιοποίησης των Α.Π.Ε.,
- σύνταξη μελετών αξιοποίησης των Α.Π.Ε. ή παροχή τεχνικής υποστήριξης, στους ανωτέρω τομείς,
- διαχείριση ή συμμετοχή σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.),
- παροχή συμβουλών για τη διαχείριση ή συμμετοχή των μελών της σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ε.Ε., ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για θέματα ενεργειακής αειφορίας,
- υποστήριξη ευάλωτων καταναλωτών και την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας καταναλωτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ανεξάρτητα αν είναι μέλη της Κ.Α.Ε., όπως η παροχή ή ο συμψηφισμός ενέργειας, η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών ή άλλες δράσεις που μειώνουν την κατανάλωση της ενέργειας στις κατοικίες των ανωτέρω,
- ανάπτυξη δικτύου, διαχείριση και εκμετάλλευση υποδομών εναλλακτικών καυσίμων,
- παροχή ενεργειακών υπηρεσιών,
- άσκηση δραστηριότητας σωρευτικής εκπροσώπησης κατά την περ. λβ’ της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 4001/ 2011 (Α’ 179),
- άσκηση δράσεων για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης, συμπεριλαμβανομένης και της δραστηριότητας του φορέα εκμετάλλευσης υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων
- δράσεις κοινής ωφέλειας που σχετίζονται με την επάρκεια και τον ανεφοδιασμό πρώτων υλών, ενέργειας, καυσίμων και νερού.
Εικονικός Ενεργειακός Συμψηφισμος (vitual net-metering)
Τόσο στις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας, όσο και στις Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών και στις Ενεργειακές Κοινότητες του ν. 4513/2018 (Α’ 9), επιτρέπεται να εγκαθιστούν σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. και συστήματα αποθήκευσης, με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net-metering)
- για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών που είναι αποκλειστικά οικιακοί καταναλωτές,
- για την κάλυψη ενεργειακών αναγκώ αγρότών εγγεγραμμένων στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του ν. 3874/2010,
- για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και νοικοκυριών που πλήττονται από την ενεργειακή ένδεια